KOLUMBOWIE KRAJÓW WYSZEHRADZKICH

Po raz kolejny wspólnie z naszym partnerskim festiwalem 3KINO w Pradze organizujemy pokazy polskich filmów. W Pradze pokażemy klasykę polskiej kinematografii w obrazach Andrzeja Wajdy i Andrzeja Munka, ale też filmowe nowości oraz offowe filmy laureatów Solanin Film Festiwal.

Stowarzyszenie Solanizatorzy od 2013 roku współpracuje z międzynarodowym festiwalem filmowym 3Kino Praha. Projekt "Kolumbowie krajów Wyszehradzkich - mit bohatera i patrioty" jest poszerzeniem i kontynuacją tej współpracy, która skupia się na przedstawieniu ciekawych i istotnych filmów, nie tylko dla polskiej kinematografii, które zaprezentujemy w trzech sekcjach: Kolumbowie krajów Wyszehradzkich, Heroizm i wolność w czasach zagłady oraz Blaski i Cienie. Kontynuowanie dotychczasowej, pozytywnie odbieranej przez twórców filmowych, jak i widzów współpracy z czeskim Festiwalem 3Kino, wraz z tematycznym programem towarzyszącym, jest doskonałą okazją do długofalowej promocji dorobku polskich twórców filmowych w Czechach.

Niniejszym projektem "Kolumbowie krajów Wyszehradzkich - mit bohatera i patrioty" pragniemy wzmocnić prezentację polskiej kinematografii, mitu pokolenia Kolumbów i ich percepcji w szeroko pojętej kulturze. W ramach tegorocznej 8. edycji MFF 3Kino zostaną zaprezentowane w Pradze najważniejsze, kultowe filmy A. Wajdy, jak i najnowsze osiągnięcia w ramach polskiej kinematografii.

Projekt jest realizowany dzięki dofinansowaniu w ramach Programu Wieloletniego Niepodległa 2017-2022, w ramach programu dotacyjnego Instytutu Adama Mickiewicza "Kulturalne Pomosty". 

SEKCJA: Krzysztof Kamil Baczyński w 100-lecie urodzin

Baczyński, Polska, 2013, 67 min, reż.: Kordian Piwowarski

„Baczyński" ma wiele warstw. Z jednej strony to opowieść o poecie i jego postrzeganiu rzeczywistości, o potrzebie wystawiania się na śmiertelną próbę, by się spełnić i tworzyć. Z drugiej - o bezsensie wojny i sztuce, która jest ponadczasowa i nieśmiertelna. Podróż przez ostatnie lata życia wielkiego poety zamyka klamrą współczesne wydarzenie - slam poetycki zorganizowany w 2011 roku, w dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin Baczyńskiego. To film poetycko-biograficzny, który wymyka się znanemu dotychczas podziałowi na gatunki, kanonowi postrzegania dzieł filmowych. Zagadkowy i wieloznaczny jak poezja i życie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. „Baczyński" jest pierwszą filmową próbą odpowiedzi na pytania dotyczące Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Jakim był człowiekiem? Ile w jego życiu znaczyła miłość, wyobcowanie, wojna i okupacja? Co go inspirowało, pod wpływem jakich wydarzeń tworzył i dlaczego zginął tak młodo?

Dzień czwarty, Polska, 1984, 77 min, reż. Ludmiła Niedbalska

Paradokumentalny obraz, odtwarza początkowe dni Powstania. Główny bohater filmu, Krzysztof Kamil Baczyński, ukazany został na tle nierównych walk powstańców z hitlerowcami oraz licznych retrospekcji, w których wiele miejsca poświęcono jego żonie, Barbarze. Ludmiła Niedbalska zaakcentowała to, co w postaci autora „Śpiewu z pożogi" naturalne, codzienne, zwykłe. Powstał portret nie tyle genialnego poety, co człowieka przedwcześnie dojrzałego, wrażliwego i świadomego tragizmu historii. Reżyserka przygotowywała się do realizacji „Dnia czwartego" niezwykle skrupulatnie. Nie tylko studiowała materiały dotyczące Powstania, ale też zbierała - wcześniej nie publikowane - relacje naocznych świadków ostatnich godzin życia Baczyńskiego. Zaletą filmu jest też bezbłędne wtopienie w tkankę narracji materiałów archiwalnych. 

SEKCJA: Klasyki polskiego kina

Pokolenie, Polska, 1955, 90 min, reż. Andrzej Wajda

Jeden z ważniejszych filmów polskiej kinematografii powojennej. Był to dla polskiego filmu i sztuki w ogóle czas przełomu. Kończyła się epoka realizmu socjalistycznego. Awangardę rodzimej kultury zaczynali tworzyć uzdolnieni debiutanci, czasem nie pierwszej już młodości, których głos dotychczas tłumił kaganiec stalinowskiej cenzury. W filmie zaczynał się rodzić kierunek, ochrzczony później  mianem „szkoły polskiej". Za jej pierwszego reprezentanta uważa się właśnie „Pokolenie". Debiutancki film Andrzeja Wajdy  powstawał w niezwykłej atmosferze. Realizowali go ludzie bardzo młodzi i pełni zapału, głodni nowych jakości artystycznych, opozycyjnych wobec „propagandowo-produkcyjnych" zadań sztuki. Wokół Andrzeja Wajdy skupiło się wiele przyszłych znakomitych nazwisk polskiego, a nawet światowego kina. Jerzy Lipman, Stefan Matyjaszkiewicz, Roman Polański, Tadeusz Łomnicki, Tadeusz Janczar, Zbigniew Cybulski, Kazimierz Kutz - podówczas jedynie asystent reżysera... Rezultatem ich pracy był film niezwykły - poruszający hołd dla pokolenia „Kolumbów", a zarazem utwór niebanalny pod względem plastycznym, o  oryginalnie komponowanych kadrach i ciekawym, kontrastowym montażu.

Kanał, Polska, 1957, 95 min, reż. Andrzej Wajda

Tragiczne dzieje powstania warszawskiego, w którym straciło życie niemal 200 tysięcy mieszkańców miasta, w zdecydowanej większości ludności cywilnej, domagały się nie tylko opartego na faktach surowego rozrachunku historycznego, ale także ich odzwierciedlenia i oceny w sztuce. Andrzej Wajda i Jerzy Stefan Stawiński zamiast pomnika tragicznej chwały pokazali bowiem koszmar klęski i rozbitych psychicznie bojowników, których bohaterstwo okazało się daremne. Taka własna ocena najnowszej historii, próba osądu i demitologizacji powstania, wyprzedzała ówczesną literaturę i analizy historyków, stanowiła zamach na uświęcone wartości. Dopiero przyznanie „Kanałowi" w 1957 r. Nagrody Specjalnej Jury na festiwalu w Cannes sprawiło, że krajowa krytyka w pełni doceniła dzieło Wajdy i przyznała, że autorzy filmu mówią jednak prawdę, choć jest to prawda wycinkowa, odnosząca się do schyłkowej fazy operacji. „Kanał" nie jest filmem antybohaterskim, a jedynie antykoturnowym. Opisuje  bohaterów takich, jakich ukształtowała ich historia.

Popiół i diament, Polska, 1958, 105 min, reż. Andrzej Wajda

8 maja 1945 roku. Młody akowiec, Maciek Chełmicki, otrzymuje rozkaz zastrzelenia sekretarza KW PPR. Zbieg okoliczności powoduje, że zabija kogoś innego. Spotykając się twarzą w twarz ze swoją ofiarą doznaje szoku. Staje przed koniecznością powtórzenia zamachu. Poznaje Krystynę, dziewczynę pracującą jako barmanka w restauracji hotelu „Monopol". Uczucie do niej uświadamia mu jeszcze bardziej bezsens zabijania w chwili zakończenia wojny. Wierność złożonej przysiędze, a tym samym obowiązek podporządkowania się rozkazowi, przeważa szalę. Czyni odpowiednie przygotowania, w czasie których zjawia się w jego pokoju hotelowym Krystyna. 

SEKCJA: Heroizm i wolność w czasach zagłady

Adelheid, Czechosłowacja, 1969, 99 min, reż. František Vláčil 

Po zakończeniu II wojny światowej, w Czeskie Sudety powraca Viktor, walczący podczas wojny w armii czechosłowackiej na  Zachodzie. Viktor angażuje się w odbudowę zniszczonej ojczyzny. Po pewnym czasie poznaje Adelheid i zakochuje się w niej, niestety jego ukochana okazuje się córką hitlerowskiego zbrodniarza wojennego i musi wraz z innymi Niemcami sudeckimi opuścić swoją dawną ojczyznę... Miłość Viktora i Adelheid skazana jest na niepowodzenie.

Ucho, Czechosłowacja, 1970, 91 min, reż. Karel Kachyňa

Prominentny komunistyczny działacz wraz z żoną ulegają nasilającej się paranoi, wierząc, że władze rozpoczęły ich inwigilację,  mającą doprowadzić ich do więzienia.
Głównym tematem filmu jest strach przed wszechobecną i pozbawioną kontroli siłą partii komunistycznej, która w zgodzie ze swoim sloganem „Ufaj, ale sprawdzaj" wkrada się w prywatność wszystkich przy wykorzystaniu ukrytej w mieszkaniu aparatury podsłuchowej. W przeciwieństwie do „Rozmowy" F.F. Coppoli (1974), „Ucho" koncentruje się głównie na odczuciach ofiary. Paradoksem filmu jest, że ofiary same pomagają w budowaniu systemu, który obraca się przeciwko nim. Intymna tragikomedia, rozgrywająca się podczas jednej nocy w willi dla urzędników państwowych i dowodząca, że nawet reprezentanci reżimu nie mogą umknąć przed państwem totalitarnym, czekała na swoją premierę ponad 20 lat.

Eroica, Polska, 1957, 78 min, reż. Andrzej Munk

Jedno z czołowych osiągnięć „szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku Dzidziusiu, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy.

Mistrz, Polska, 2020, 91 min, reż. Maciej Barczewski

Historia legendarnego pięściarza Tadeusza „Teddy'ego" Pietrzykowskiego, który zdobył tytuł mistrza wszechwag niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Oparty na faktach dramat przedstawiający nieznaną historię polskiego sportowca, który w miejscu zagłady stał się symbolem nadziei na zwycięstwo. Film jest pokazywany również w cyklu "Blaski i cienie - współczesne kino polskie".  

SEKCJA: Blaski i cienie - współczesne kino polskie

Biały potok, Polska, 2021, 79 min, reż. Michał Grzybowski 

Komedia pomyłek o dwóch zaprzyjaźnionych małżeństwach. Michał i Ewa prowadzą stateczne życie podporządkowane pracy i drugiej ciąży. Mieszkający po sąsiedzku Kasia i Bartek borykają się z poważnymi problemami finansowymi. Niespodziewanie dla wszystkich podczas kłótni Kasia wyjawia mężowi, że łączy ją coś więcej z Michałem... Przyjaźń i miłość w jednej chwili stają pod znakiem zapytania. Zależności uczuciowe i finansowe oraz niewinne z pozoru kłamstwa nakręcają spiralę nieporozumień. Emocje sięgają zenitu. Na dodatek w małżeński spór angażują się windykatorzy, policja oraz wścibski sąsiad. Chaos narasta mnożąc zabawne sytuacje aż do finałowej tragedii, która okaże się szansą dla obydwu małżeństw – ratunkiem dla ich relacji.

Każdy ma swoje lato, Polska, 2020, 77 min, reż. Tomasz Jurkiewicz

Zbuntowana Agata przyjeżdża do małego miasteczka gotować na oazie. Zakochuje się w niej siedemnastoletni Mirek, syn miejscowej organistki, a jego chory na demencję dziadek widzi w dziewczynie kochankę z młodości. Mirek wykorzystuje chorobę dziadka, by zbliżyć się do Agaty. Odkrywanie wzajemnych uczuć nieoczekiwanie ujawnia pilnie strzeżoną przez matkę Mirka rodzinną tajemnicę.

Magnezja, Polska, 2020, 120 min, reż. Maciej Bochniak

Pogranicze polsko-sowieckie, przełom lat 20. i 30. XX wieku. Po śmierci szefa gangu i głowy rodziny, władza nad przestępczym klanem Lewenfiszów przechodzi w ręce jego córki – Róży. Razem ze swoimi siostrami kobieta kontynuuje szemrane interesy ojca i robi wszystko, by oprzeć się rosnącym w siłę sowieckim bandytom, którym przewodzi konserwatywny Lew. Tymczasem w cieniu rywalizacji dwóch potężnych rodzin, nierozłączni bracia – Albin i Albert Hudini – wcielają w życie swój przewrotny plan. Z pomocą uwodzicielskiej Heleny chcą okraść bank, w którym przechowywane są bogactwa Lewenfiszów. Wystarczy jednak kilka złych decyzji, zwykły pech i dwa trupy, by cała misterna intryga została zagrożona. To, co wydarzy się wkrótce, będzie mieć krwawe i pełne czarnego humoru konsekwencje, które na zawsze wstrząsną pograniczem.

Śniegu już nigdy nie będzie, Polska / Niemcy, 2020, 116 min, reż. Małgorzata Szumowska

Pochodzący ze wschodu Żenia zatrudnia się jako masażysta na luksusowym podmiejskim osiedlu. W niedługim czasie zostaje powiernikiem swoich klientów.
Żenia jest przystojny, przenikliwy i tajemniczy; bacznie obserwuje nowe otoczenie. Szybko okazuje się, że ma dar. Jego ręce leczą, a umysł jest w stanie przeniknąć pragnienia samotnych kobiet (choć mężczyzn także). Żenia zaczyna pracę na luksusowym osiedlu, pełnym identycznych białych willi, pod miastem. W każdym z tych domów odbywa się innego rodzaju dramat, choć w pięknych zazwyczaj dekoracjach. Ciekawe, że bohaterowie filmu, w większości skupieni na własnym, bardzo dostatnim i wygodnym świecie, nie są szczęśliwi. Odczuwają pustkę, różne tęsknoty, bezcelowość życia. Dopiero dzięki pojawieniu się nowego masażysty dostrzegają te problemy bardziej, wyraźniej.