JAN JAKUB KOLSKI - MOCNY SOLANIN 2016

Urodził się 1956 roku we Wrocławiu. Reżyser filmów fabularnych i dokumentalnych, operator, scenarzysta filmowy i teatralny, producent i pisarz.

Cztery lata swojego dzieciństwa (między 11 a 15 rokiem życia) spędza w domu swego dziadka - Jakuba Szewczyka, we wsi Popielawy, która stanie się źródłem inspiracji i nada charakter filmowej twórczości Kolskiego. Swoją drogę filmowca rozpoczyna w ośrodku TVP Wrocław, gdzie w latach 1976–1981 pracuje najpierw jako pomocnik operatora, a kończy jako główny reżyser. W międzyczasie trafia do wojska i zajmuje się tworzeniem reportaży poligonowych dla wojskowego programu telewizyjnego. W 1985 kończy Wydział Operatorski PWSFTviT w Łodzi, wcześniej kilkakrotnie zdaje na studia reżyserskie, ale bez powodzenia. W czasie studiów reżyseruje krótkometrażowe filmy fabularne i dokumentalne. Miłość do alpinistyki i speleologii owocuje wieloma filmami o tematyce górskiej, a „Najpiękniejsza jaskinia świata" zdobywa na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Sportowych w Budapeszcie nagrodę za zdjęcia. Natomiast wieś Popielewa pojawia się w etiudach „Ładny dzień" i „Umieranko", po której profesorowie szkoły filmowej stwierdzają, że albo powstał wielki reżyser, albo właśnie skończył się na tej jednej, jedynej etiudzie. Jak wiemy, to był dopiero początek reżyserskiej drogi Jana Jakuba Kolskiego.

W 1990 roku debiutuje pełnometrażowym filmem "Pogrzeb kartofla", który oparty jest na historii dziadka reżysera i zachowuje realia popielawskie, włącznie z nazwiskami bohaterów, ale można w nim dostrzec pierwsze przejawy realizmu magicznego, charakterystycznego dla późniejszych autorskich filmów Kolskiego. Tak styl reżysera opisuje Grażyna Stachówna: „pozwala, by w opisie świata realne i prawdziwe harmonijnie splatało się z fantastycznym i cudownym". W 1993 reżyseruje „Jańcio Wodnika", który zapewnia mu artystyczny sukces i nagrody – Nagrodę Specjalną na Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni oraz Nagrodę Główną na Cottbus Film Festival. W 1995 roku zostaje laureatem 3. edycji Paszportów Polityki, wyróżnienie otrzymuje za „oryginalność i ponowne odkrycie polskiej prowincji". W 2000 roku zostaje członkiem Europejskiej Akademii Filmowej.

Potwierdzeniem autorskiego i oryginalnego stylu Jana Jakuba Kolskiego jest „Historia kina w Popielewach", za którą w 1998 roku otrzymuje Złote Lwy na festiwalu w Gdyni. Dzięki swoim obrazom staje się kreatorem magicznej, odrealnionej krainy, zwanej przez krytyków i publiczność "Jańciolandem" - od imienia bohatera jednego z filmów. Jednak z każdym kolejnym filmem Kolski zaczyna uciekać od baśniowej krainy.W 2000 roku realizuje film „Daleko od okna" oparty na reportażu Hanny Krall i scenariuszu Cezarego Harasimowicza, w 2003 r. reżyseruje obraz „Pornografia", będący ekranizacją powieści Witolda Gombrowicza. Oba filmy otwierają nowy rozdział w karierze reżysera.Pierwszą zmianę narracji w filmach Jana Jakuba Kolskiego widać w „Jasminum" – fabuła opowiadana jest przez małą dziewczynkę i to jej dziecięca naiwność tworzy odrealniony świat filmowej opowieści. O zmianie idyllicznego charakteru obrazów Kolskiego piszą nie tylko krytycy filmowi, głos zabiera również sam reżyser. Po premierze filmu „Afonia i pszczoły" mówi:

„Wydaje mi się, że ta „kraina łagodności" - to, co domaga się we mnie kina uwodzicielskiego, pełnego urody - przynajmniej na jakiś czas została wyeksploatowana. Ustąpiła miejsca czemuś, co podszyte jest mrokiem. Urosłem. A może się starzeję? Tego dziecinnego przekonania, że w świecie da się wyróżnić dobro i zło, już nie mam. Zawsze pokazywałem, że sacrum i profanum funkcjonują jednocześnie, ale chwaliłem się w filmach, że sam potrafię je rozróżnić. Dziś wiem, że to naiwność."

Zło i mrok zaczynają dominować w „Wenecji" - historii jedenastoletniego Marka, który marzy o wyjeździe do Wenecji, ale wybuch II wojny światowej niweczy jego plany, a przejmuje całkowicie kontrolę w obrazie „Zabić bobra", jedynym surowym, rozedrganym i brutalnym obrazie Kolskiego. Eryk Lubos za główną rolę w tym filmie otrzymuje nagrodę na festiwalu w Karlowych Warach, a na festiwalu Camerimage wyróżniono zdjęcia Michała Pakulskiego. Niestety, film jest mocno krytykowany i długo nie może znaleźć dystrybutora. Zanim więc trafi do kin, można go zobaczyć tylko na festiwalach.W 2014 roku reżyser powraca do pogodnych historii filmem drogi „Serce, Serduszko", w którym głównej bohaterce, małej dziewczynce, towarzyszy opiekunka – outsiderka i ojciec-alkoholik.W 2016 roku w Szanghaju ma miejsce premiera nowego filmu Kolskiego - „Las, 4 rano" z udziałem powracającego na ekrany Krzysztofa Majchrzaka.

Jan Jakub Kolski współpracuje również z Teatrem Telewizji. Jest reżyserem i scenarzystą spektakli: „Diabeł przewrotny", „Bajka o bardzo lekkim chlebie", „Wyspa róż", „Skrzypki" oraz „Kamera marzeń". Pisze opowiadanie „Jańcio Wodnik i inne nowele", powieści: „Mikroświaty", „Egzamin z oddychania", „Kulka z chleba" i bajki dla dzieci: „Jadzia i małoludki", w których kontynuuje kreowanie magicznego świata Popielaw. Kolski jest autorem tekstów piosenek, które pojawiają się u niego w filmach, a także teledysków do płyty „ojDADAna" Grzegorza Ciechowskiego.

W 2011 roku Jan Jakub Kolski został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi dla kultury narodowej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej oraz działalności dydaktycznej".

Mocny Solanin dla Jana Jakuba Kolskiego za wykreowanie niepowtarzalnego filmowego świata poddanego nieustannie analizowanej relacji dobra i zła, kondycji człowieka w dzisiejszym świecie, i wypełniania go galerią niepowtarzalnych postaci. Za baśniową poezję, za bezwzględny i nierealny realizm, za ciepło, za walkę mroku i światła, za delikatny humor, za wiarę w lepszy świat, za ukazanie bezkompromisowości i dziecięcej naiwności, za górską kaskaderkę filmową i za wytrwałość w budowaniu autorskiego kina i rzeźby fizycznej. Oby się nigdy nie poddawał i zawsze był MOCNY!